ตัวอักษร

ตัวอักษรภาษาเอสเปรันโตมีทั้งหมด 28 ตัว : a, b, c, ĉ, d, e, f, g, ĝ, h, ĥ, i, j, ĵ, k, l, m, n, o, p, r, s, ŝ, t, u, ŭ, v, z.

ประกอบด้วยพยัญชนะ 23 ตัว สระ 5 ตัว และสระประสม 6 ตัวดังต่อไปนี้:

• a สระอา
• b = บ
• c = ทฺซ (คล้าย ts ในภาษาอังกฤษ)
• ĉ = ช
• d = ด
• e สระเอ
• f = ฟ
• g = ก
• ĝ = จ
• h = ฮ
• ĥ = เสียง ค จากในลำคอ
• i สระอิ
• j = ย
  aj, ej, oj, uj เป็นสระประสมที่ประกอบกับ a, e, o, u โดยจะมีเสียง i สั้น ๆ ต่อท้าย
  • aj = อาย
  • ej = เอย์
  • oj = ออย
  • uj = อุย
• ĵ = จฺย
• k = ค
• l = ล
• m = ม
• n = น
• o สระโอ
• p = ป
• r = ร (กระดกลิ้น)
• s = ซ
• ŝ = ฌ (เหมือนเสียงตัว sh ในภาษาอังกฤษ)
• t = ต
• u สระอู
• ŭ = ว (มักจะใช้เป็นตัวสระประสม) aŭ, eŭ เป็นสระประสมที่ประกอบกับ "a" หรือ "e" โดยจะมีเสียง ว ต่อท้าย
  • aŭ = เอ้าว์
  • eŭ = เอว
• v = ว (เสียงเหมือนตัว v ในภาษาอังกฤษ)
• z = ซ (เสียงเหมือนตัว z ในภาษาอังกฤษ)

*สระในภาษาเอสเปรันโตสามารถออกเสียงยาวหรือสั้นก็ได้ เช่น a สามารถออกเสียงเป็น อะ/อา

การออกเสียง

การอ่านออกเสียงในภาษาเอสเปรันโตนั้นจะอ่านตามเสียงของตัวอักษรโดยไม่มีข้อยกเว้นและไม่มีอักษรเงียบ

• amiko = อะ-มิ-โค
• ĉambro = ชั่ม-โปร
• ĝi = จี

การเน้นเสียง

คำที่มีมากกว่า 1 พยางค์จะเน้นเสียงที่พยางค์ก่อนสุดท้ายเสมอ

• te-le-FO-no (เต-เล-โฟ่-โน)
• ra-DI-o (รา-ดี้-โอ)
• kaj (คั้ย)
• a-MI-ko (อะ-มี้-โค)
• ES-tas (เอส-ตัส)
• Ankaŭ (อัน-เค้า)

คำนำหน้านาม

คำนำหน้านามชี้เฉพาะ la และไม่มีคำนำหน้านามไม่ชี้เฉพาะ:

• la amiko – เพื่อน (คนนั้น : แสดงความชี้เฉพาะ)
  • amiko – เพื่อน (ทั่ว ๆ ไป)
• la laboro – งาน (งานนั้น : แสดงความชี้เฉพาะ)
  • laboro – งาน (ทั่ว ๆ ไป)

บุรุษสรรพนาม

• mi – ฉัน, ผม
• vi – คุณ
• li – เขาผู้ชาย
• ŝi – เขาผู้หญิง
• ĝi – มัน
• ni – พวกเรา
• ili – พวกเขา

สรรพนามแสดงความเป็นเจ้าของ

สามารถสร้างโดยการเติม -a ต่อท้ายคำบุรุษสรรพนาม:

• mia – ของฉัน, ของผม
• via – ของคุณ
• lia – ของเขาผู้ชาย
• ŝia – ของเขาผู้หญิง
• ĝia – ของมัน
• nia – ของพวกเรา
• ilia –ของพวกเขา

คำนาม

คำนามทุกคำจะลงท้ายด้วย -o หากต้องการบ่งชี้ถึงเพศหญิงเราจะใช้ปัจจัย -in-:

• tablo – โต๊ะ
• lernanto นักเรียน
• lernantino – นักเรียน (เพศหญิง)

พหูพจน์

เราจะเติมตัว j เพื่อบงชี้พหูพจน์ (แสดงจำนวนที่มากกว่า 1):

• tabloj – โต๊ะ (หลายตัว)
• lernantoj – นักเรียน (หลายคน)
• viaj lernantoj – นักเรียนของคุณ (หลายคน)*

*หากคำนามที่เป็นพหูพจน์มีคำคุณศัพท์มากขยาย คำคุณศัพท์นั้นจะต้องใช้ตัวลงท้าย j เพื่อบงชี้ความเป็นพหูพจน์เช่นเดียวกับคำนาม

คำกริยา

1. กริยาไม่แสดงกาล (อังกฤษ : Infinitive) ใช้ตัวลงท้าย -i :
   • lerni – เรียน
   • labori – ทำงาน
   • esti – เป็น, อยู่, คือ
2. กริยาปัจจุบันกาล ใช้ตัวลงท้าย -as :
   • mi sidas – ฉันกำลังนั่ง
   • vi sidas – คุณกำลังนั่ง
   • ni sidas – พวกเรากำลังนั่ง
   • ili sidas – พวกเขากำลังนั่ง

Ĉu?

เป็นคำไว้สำหรับขึ้นตอนคำถามประเภทที่ต้องตอบว่า "ใช่" หรือ "ไม่" (ในภาษาไทยอาจแปลได้ว่า ไหม, หรือไม่, ใช่ไหม, หรือเปล่า เป็นต้น):

• Ĉu vi sidas? – คุณกำลังนั่งอยู่หรือเปล่า
• Ĉu vi skribas? – คุณกำลังเขียนหนังสืออยู่ใช่ไหม

Kiu?

เป็นคำขึ้นต้นคำถามว่า "ใคร" หรือหากมีคำนามมาขยายก็จะมีความหมายว่า "ไหน" :

• Kiu vi estas? – คุณคือใคร
• Kiu instruisto sidas? – ครูคนไหนกำลังนั่งอยู่

ปัจจัย -ist

เป็นปัจจัยที่แสดงถึงบุคคลที่มุ่งมั่นอยู่กับการกระทำใดการกระทำหนึ่ง :

• instruisto – ครู
• hotelisto – นักการโรงแรม
• esperantisto – นักภาษาเอสเปรันโต, ผู้ที่รู้และใช้ภาษาเอสเปรันโต

ปัจจัย -in

เป็นปัจจัยสำหรับการสร้างที่บงชี้ถึงเพศหญิง

• patro – พ่อ
  • patrino – แม่
• lernanto – นักเรียน
  • lernantino – นักเรียนหญิง
• instruisto – ครู
  • instruistino – ครูผู้หญิง

คำที่ใช้แสดงการตอบรับ

jes มีความหมายว่า "ใช่"

• Ĉu vi estas en la ĉambro? - คุณอยู่ในห้องหรือเปล่า
  • Jes, mi estas en la ĉambro. - ใช่ ผมอยู่ในห้อง

คำที่แสดงการปฏิเสธ

ne มีความหมายว่า "ไม่" แสดงการปฏิเสธ

• Ne, mi ne estas en la ĉambro. - ไม่ ผมไม่ได้อยู่ในห้อง