Alfabe

Esperanto alphabesinde 28 harf vardır: a, b, c, ĉ, d, e, f, g, ĝ, h, ĥ, i, j, ĵ, k, l, m, n, o, p, r, s, ŝ, t, u, ŭ, v, z.

Sesler Türkçe'dekine çok benzer, aşağıdaki farklılıklara dikkat edin:

• c = "ts" sesini verir Türkçe'de olmayan bu harf için "çay" yerine "tsay" kelimesini bolca tecrübe edin
• ĉ = "çiçek"teki "ç" gibi
• ĝ = "cacık"taki "c" gibi
• ĥ = "k" ile "h" arası, sert bir "h" sesi
• j = "yoğurt"taki "y" gibi, yarı sesli bir harf gibi, özellikle aj, ej, oj, uj çiftlerinde.
• ĵ = "Jale"deki "j" harfi gibi
• ŝ = "şişe"deki "ş" harfi gibi
• ŭ = "uo"-"vo" arası bir sese sahiptir. "a" ve "e" harfleri ile birleşip diftong oluşturur: aŭ, eŭ Okunuşları "a" ve "e" harflerinin ardında ilave kısa bir "u" sesidir. Tek sestir ve hece parçalanmaz. Yani "aŭ" ya da "eŭ" tek hece içinde kalırlar. "a-u" ya da "e-u" gibi seslendirilmezler. En kolay örnekler araba anlamındaki "aŭto" ve Avrupa anlamındaki "Eŭropo" kelimeleridir.

Telaffuz

Esperantoda kelimeler yazıldıkları gibi okunurlar. Türkçe'den tek fark yukarıdaki 8 harftir ki bunlardan ç, c, y, j, ş zaten alfabemizde mevcut seslerdir sadece yerleri ya da şekiller farklıdır. Bize yabancı olan sesler 3 tanedir:

• c : "ts" sesi, zordur, iyi öğrenmek gerekir. Çoğu kişi bunu "s" olarak seslendirir ki bu yanlıştır.
• ĥ : "kh" sesi daha kalın bir "h" sesidir ancak normal "h" gibi de seslendirsek olur ve bu harf çok seyrek kullanılmaktadır.
• ŭ : "uo"/"vo" sesi, kolaydır ve çok kullanılan bir harftir. Kestirmeden "au" ve "eu" olarak kısa "u" eklemeleri ile seslendirmek mümkündür.

Vurgu

Avrupa dillerinin hepsinde olan vurgu Türkçe'de yoktur, bundan dolayı da kulak vurguyu ayırtedecek şekilde gelişmemiştir. Herkes aynı kelimeyi farklı seslendirir. Örnek olarak kimisi "bOdrum" der kimisi "bodrUm" der. Bilmem farkı anlayabiliyor musunuz?

Esperanto'da vurgu her zaman sondan bir önceki hecededir

• te-le-FO-no
• ra-DI-o
• kaj
• a-MI-ko
• ES-tas
• AN-kaŭ (dikkat edin "kaŭ" tek hecedir, "a" ve "ŭ" ayrılmazlar tek ses verirler).
• hi-sto-RI-o

Artikel

Esperanto'da belirleyici tek bir artikel vardır : la ve cinsiyete, sayıya, ismin haline göre değişmez. Genel konuşuyorsak "köpekleri severim" ifadesinde bu artikel kullanılmaz sadece "hundo" kullanırız, ama sözkonusu ve bildik bir köpekten bahsediyorsak "la hundo" deriz.

Belirsiz artikel yoktur. Sayısından bahsetmiyorsak "bir köpek" gördüm demek için sadece "hundo" kelimesini kullanmak yeterlidir ve köğeğin bir adet olduğu anlaşılır.

Aşağıdaki örnekleri iyi inceleyin:

• la amiko – belirli bir arkadaştan bahsediyoruz, "Ahmet'in arkadaşı" gibi.
  • amiko – belirsiz "bir arkadaş"tan bahsediyoruz.
• la laboro – belirli bir işten bahsediyoruz, "bu işi" der gibi
  • laboro – belirsiz ve genel "iş"ten bahsedioruz

Şahıs zamirleri

• mi – ben
• vi – sen, siz
• li – o (erkek için)
• ŝi – o (kadın için)
• ĝi – o (nötr, hayvan, eşya gibi)
• ni – biz
• ili – onlar

İyelik zamirleri

Bunlar birer sıfat gibi sonlarına -a ekleyerek normal şahıs zamirlerinden oluştururlar:

• mia – benim
• via – senin, sizin
• lia – onun (erkek)
• ŝia – onun (kadın)
• ĝia – onun (nötr)
• nia – bizim
• ilia – onların

İsimler

Tüm isimler -o eki ile biterler. Dilbilgisi açısından isimlerde cinsiyet yoktur, "tablo" yani masa kelimesi nötr'dür. Gerektiğinde kelimeye dişi cinsiyet eklemek istersek -in eki ile bunu yaparız:

• tablo – masa
• lernanto – öğrenci
• lernantino – kız öğrenci

Çoğul

Çoğul -ler -lar eki Esperanto'da -j 'dir. Hem isimde hem ismin sıfatında bu ek kullanılır. Yani "kırmızı elmalar" Esperanto'da "kırmızılar elmalar" şeklinde ifade edilir, örnek:

• tabloj – masalar
• lernantoj – öğrenciler
• lernantino – kız öğrenciler
• viaj lernantoj – senin öğrencilerin
• bonaj lernantoj - iyi öğrenciler

Fiiller

1. Sonsuzluk ya da mastar formu -i 'dir, Örnek:
   • lerni – öğrenmek
   • labori – çalışmak
   • esti – olmak, var olmak (yardımcı fiildir)
2. Şimdiki zaman eki olarak -as kullanılır ve tüm şahıslar ve sayılar için aynıdır değişmez:
   • mi sidas – Ben oturuyorum
   • vi sidas – Sen/Siz oturuyorsun/uz
   • ni sidas – Biz oturuyoruz
   • ili sidas – Onlar oturuyorlar

Ĉu?

Bu soru sözcüğüdür. Normal bir cümlenin başına konulduğunda cümle soruya dönüşür, ve sorunun cevabı evet/hayır, yani Jes/Ne dir:

• Ĉu vi sidas? – Oturuyor musun?
• Ĉu vi skribas? – Yazıyor musun?

Kiu?

Bu kelime kişi soran bir soru sözcüğüdür. "Tabelvortoj" ya da tablo kelimeleri dediğimiz 45 kelimenin en önemlilerindendir. Anlamı "Kim?" (şahıs zamiri) ve "Hangi?" (sıfat) formlarında kullanılır, örnek:

• Kiu vi estas? – Kimsiniz? (Şahıs zamiri formunda)
• Kiu instruisto sidas? – Hangi öğretmen oturuyor? (SIfat formunda)

-ist eki

Bir isimden aktivite, meslek elde etmeye yarar. TÜrkçedeki -men, -ci, -ist eklerine benzer, örnek:

• instruisto – öğret-men
• hotelisto – otel-ci
• esperantisto – Esperant-ist

-in eki

İsimlerde kadın cinsiyetini vermek için kullanılır

• patro – baba
  • patrino – anne
• lernanto – öğrenci
  • lernantino – kız öğrenci
• instruisto – öğretmen
  • instruistino – kadın öğretmen

Olumluluk kelimesi

Jes İngilicedeki "Yes" kelimesi ile aynı sese sahiptir :

• Vi estas en la ĉambro? - Sen odadasın?
• Ĉu vi estas en la ĉambro? - Sen odada mısın?
  • Jes, mi estas en la ĉambro. - Evet, ben odadayım.

Olumsuzluk kelimesi

Ne Türkçede "hayır" kelimesine ve fiillerdeki "-medim, -madım" eklerine karşılık gelir:

• Ne, mi ne estas en la ĉambro. - Hayır, ben odada değilim