-u در جملهوارههای اسمی
پایانهی امری -u نه تنها در فرمان مستقیم و مانند آن، بلکه در گفتار غیر مستقیم در جملهوارههای ساختهشده با ke بعد از افعال دستوری، درخواستی، نصیحتی و آرزویی نیز استفاده میشود. (این افعال معمولا مضارع التزامی ترجمه میشوند.)
- Mi deziras, ke vi lernu. – آرزو دارم که تو یاد بگیری. آرزو دارم که شما یاد بگیرید.
- La patro insistas, ke mi iru. – پدر اصرار میکند که من بروم.
عددهای ترتیبی
این اعداد برای بیان رتبه به کار میروند. در اسپرانتو این اعداد را میتوان با افزودن پایانهی -a به اعداد اصلی ساخت:
- unua – اول
- tria – سوم
- dek-dua – دوازدهم
- cent-dudek-sepa – صدوبیستوهفتمین
- kioma – چندم، چندمین
این عددها را به این شکل نیز نمایش میدهند:
- 5a – پنجم (۵اُم یا ۵اُمین)
حرف اضافهی je
جالب است بدانید که je معنی دقیقی ندارد. در واقع این حرف هنگامی به کار میرود که هیچ حرف اضافهی دیگری نتواند معنی دقیق را برساند. از جمله کاربردهای آن بیان زمان است.
- Je kioma horo vi venos? – در چه ساعتی خواهی آمد؟
- Je la kvina horo. – در ساعت پنج.
فعل Farti
این فعل که به معنی «سلامت بودن» یا «حال داشتن» است، بیشتر در اصطلاح زیر به کار میرود:
- Kiel vi fartas? – حال شما چطور است؟
- Mi fartas bone. – حالم خوب است.
پسوند -et
برای کوچکنمایی استفاده میشود:
- libreto – کتابچه
- beleta – تا حدی زیبا
- varmeta – ولرم
پسوند -eg
برای بزرگنمایی استفاده میشود:
- librego – کتاب قطور
- varmega – داغ
- belega – بسیار زیبا
- bonega – عالی
پسوند -iĝ
به معنی «شدن» است:
- riĉiĝi – ثروتمند شدن
- trankviliĝi – آرام شدن
- resaniĝi – بهبود یافتن، دوباره سالم شدن
- geedziĝi – ازدواج کردن، همسر شدن