Η Υποθετική Έγκλιση - Kondicionalo

Η υποθετική έγκλιση εκφράζει ενέργεια όχι πραγματική, αλλά υποθετική, φανταστική, και ίσως ανέφικτη. Συνήθως η πρόταση εισάγεται με το υποθετικό "se" (αν).

Σχηματίζεται στα ρήματα με την κατάληξη -us, και είναι ίδια σε όλα τα πρόσωπα και αριθμούς:

• mi kredus – Θα μπορούσα να πιστέψω, θα έπρεπε να σκεφτώ
• Se mi estus sana, mi estus tre feliĉa. – Αν (μπορούσα να) ήμουν υγιής, θα ήμουν πολύ ευτυχισμένος.

Μπορεί όμως να εκφράζει επίσης παράκληση, ή ερώτηση, που από ευγένεια παρουσιάζουμε σαν αβέβαιη (επαφίεται στη θέληση του άλλου).

• Ĉu vi povus diri al mi vian nomon? – Θα μπορούσατε να μου πείτε το όνομα σας;
• Mi petus vin montri al mi nigrajn ŝuojn. – Θα σας παρακαλούσα να μου δείξετε μαύρα παπούτσια.

Επίδης μπορεί να εκφράζει το ανέφικτο.

• Ho, se vi estus mia frato! – Ω, αν ήσουν αδελφός μου!

_{(σελ. 136)}

Kvazaŭ

To kvazaŭ χρησιμοποιείται σαν σύνδεσμος που συνήθως ακολουθείται από απο υποθετική έγκλιση. Ο σύνδεσμος αυτός υποννοεί το αδύνατο, υπερβολικό ή εξαιρετικά δύσκολο να συμβεί:

• Vi sidas tie kvazaŭ vi estus riĉulo. – Κάθεσαι εκεί σαν να ήσουν ένας πλούσιος.

Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί ελλειπτικά (παραλλείπεται το ευκόλως εννοούμενο ρήμα):

• Vi sidas tie kvazaŭ riĉulo. – Κάθεσαι εκεί σαν πλούσιος.

Αν η υποθετική σύγκριση είναι πιθανή, τότε χρησιμοποιείται καλύτερα το "kiel se".

• Tia estis mia surprizo kiel se iun batas ŝtono. – Ήταν τέτοια η έκπληξη μου, όπως όταν (αν) κάποιον κτυπάει πέτρα.

_{(σελ. 342)}

Το επίθημα -ad

Το -ad χρησιμοποιείται για να μετατρέψει ένα ρήμα σε ουσιαστικό, που δηλώνει την ενέργεια της ρίζας:

• kanti – να τραγουδώ
  • kantado – (η ενέργεια του) τραγούδι
• suferi – να υποφέρω
  • suferado – ταλαιπωρία, βάσανα
• En la granda salono la dancado daŭris. – Στη μεγάλη αίθουσα ο χορός διαρκούσε.

Επίσης παράγει ένα ρήμα που εκφράξει μακρά διάρκεια ή επανάλληψη ενέργειας:

• rigardi – το να βλέπω
  • rigardadi – το να συνεχίζω να κοιτάζω
• demandi – να ρωτώ
  • demandadi – το να ρωτώ επανειλημμένα
• informo – πληροφορία
  • informado – ροή πληροφοριών, δημοσιότητα
• Hodiaŭ mi laboradis la tuta tago. – Σήμερα εργαζόμουν (συνεχώς) όλη τη μέρα.

_{(σελ. 248)}

Το επίθημα -ar

Το -ar δείχνει μια συλλογή από αντικείμενα που αντιμετωπίζονται σαν ολότητα:

• arbo – δέντρο
  • arbaro – άλσος, δάσος
• vagono – βαγόνι
  • vagonaro – τρένο
• vorto – λέξη
  • vortaro – λεξικό
• Li vidas la arbon kaj sopiras la arbaron. – Βλέπει το δέντρο και χάνει το δάσος.

_{(σελ. 177)}

Το επίθημα -um

Το -um είναι ένα αόριστο επίθημα, χωρίς συγκεκριμένη σημασία (όπως και η πρόθεση je:

• plena – γεμάτο
  • plenumi – να γεμίσω
• proksima – πλησίον
  • proksimume – κατά προσέγγιση, περίπου
• suno – ήλιος
  • sunumi – ηλιοθεραπεία
• malvarmumi – το να κρυώσει κανείς

_{(σελ. 393)}

_{Οι αριθμοί σελίδων παραπέμπουν στο σπουδαίο βιβλίο του Σπύρου Σαραφιάν "Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΓΛΩΣΣΑ ΕΣΠΕΡΑΝΤΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΟΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ", Αθήνα 1987. Αρκετές ιδέες και παραδείγματα στηρίζονται επίσης στο βιβλίο αυτό.}