Επίθετα

Η κατάληξη των επιθέτων είναι -a, ίδια και για τα τρία γένη.

• bela – όμορφος
• granda frato – μεγάλος αδελφός
• malgranda fratino – μικρή αδελφή
• la bona patro – ο καλός πατέρας
• La juna virino – η νεαρή γυναίκα
• La granda domo – το μεγάλο σπίτι

Ο πληθυντικός σχηματίζεται, όπως στα ουσιαστικά, με την προσθήκη, μετά την κατάληξη a, του συμφώνου j.

• la bonaj patroj – οι καλοί πατέρες
• la junaj virinoj – οι νεαρές γυναίκες
• la grandj domoj – τα μεγάλα σπίτια

_{(σελ. 26)}

Πτώσεις

Τα ουσιαστικά στην Εσπεράντο έχουν δύο πτώσεις, την ονομαστική (nominativo) και την αιτιατική (akuzativo).
Η αιτιατική χρησιμοποιείται για να δείξει το αντικείμενο ενός μεταβατικού ρήματος (το πρόσωπο ή το πράγμα που επηρεάζεται από τη δράση του ρήματος).

• Kiun mi vidas? – Ποιόν βλέπω?
• Mi vidas amikon – Βλέπω έναν φίλον.
• La patro – ο πατέρας.
• La patron – τον πατέρα.
• La patroj – οι πατέρες.
• La patrojn – τους πατέρες.

Μην χρησιμοποιείτε την αιτιατική μετά το ρήμα "να είναι" (esti) ή τα ισοδύναμά του.

Τα επίθετα συμφωνούν στην κατάληξη με τα ουσιαστικά που χαρακτηρίζουν: παίρνουν τις ίδιες καταλήξεις -j και -n.

• Vi estas bona amiko – Είσαι ένας καλός φίλος.
• Vi estas bonaj amikoj – Είστε καλοί φίλοι.
• Vi havas bonan amikon – Έχεις έναν καλόν φίλον.
• Vi havas bonajn amikojn – Έχεις καλούς φίλους.

Η Εσπεράντο εκφράζεται σε άλλες πτώσεις με τη χρήση προθέσεων. Π.χ. η γενική πτώση (genitivo) σχημαίζεται με την πρόθεση de και την ονομαστική, ενώ η δοτική (dativo), με την πρόθεση al και την ονομαστική:

• La libroj de mia frato. – Τα βιβλία του αδελφού μου.
• Mi donas la libron al mia patro. – Δίνω το βιβλίο στον πατέρα μου.

_{(σελ. 33)}

Κλίση ρημάτων

Βασική μορφή (απαρέμφατο): -i

• labori – να εργάζομαι

Ενεστώτας: -as

• mi laboras – Εγώ εργάζομαι
• vi laboras – Εσύ εργάζεσαι
• li/ŝi laboras – Αυτός/αυτή εργάζεται
• ni laboras – Εμείς εργαζόμαστε
• ili laboras – Αυτοί εργάζονται

Παρωχημένος χρόνος: -is

Ο παρωχημένος χρόνος αντιστοιχεί στους χρόνους Παρατατικό, Αόριστο και Υπερσυντέλικο της ελληνικής.

• mi laboris – Εγώ εργαζόμουν (ή εργάστηκα, ή είχα εργαστεί).
• vi laboris – Εσύ εργαζόσουν.
• li/ŝi laboris – Αυτός/αυτή εργαζόταν.
• ni laboris – Εμείς εργαζόμασταν.
• ili laboris – Αυτοί εργάζονταν.

Μέλλοντας χρόνος: -os

• mi laboros – Εγώ θα εργάζομαι (ή θα εργαστώ).
• vi laboros – Εσύ θα εργάζεσαι.
• li/ŝi laboros – Αυτός/αυτή θα εργάζεται.
• ni laboros – Εμείς θα εργαζόμαστε.
• ili laboros – Αυτοί θα εργάζονται.

Όταν στην πρόταση υπάρχουν δύο ρήματα που αφορούν το ίδιο υποκείμενο, τότε το δεύτερο ρήμα μπαίνει στο απαρέμφατο. Έτσι διασφαλίζεται η περίπτωση της ταυτοπροσωπίας.

• Mi deziras sukcesi – Επιθυμώ να πετύχω.
• Vi esperas gajni – Ελπίζεις να κερδίσεις.
• Ni volas vojaĝi – Θέλουμε να ταξιδέψουμε.
• Ili povas kuri – Αυτοί μπορούν να τρέξουν.

_{(σελ. 27)}

Ο σύνδεσμος ke

Όταν η πρόταση αποτελείται από κύρια και βοηθητική (έχει δύο ρήματα), και κυρίως όταν τα δύο ρήματα έχουν δύο διαφορετικά υποκείμενα (ετεροπροσωπία), τότε υποχρεωτικά χρησιμοποιειται ο σύνδεσμος ke.
Προσοχή στη σύνταξη, το "ke":

1. δεν μπορεί να παραλειφθεί και
2. συνήθως μπαίνει μετά από ένα κόμμα.

• Vi vidas, ke mi manĝas. – Εσύ βλέπεις ότι εγώ τρώω.
• Li diras ke li iros. – Αυτός λέει ότι (αυτός) θα πάει.
• Mi deziras, ke vi sukcesu. – Επιθυμώ να πετύχεις.

_{(σελ. 124)}

Το πρόθημα mal-

Το πρόθημα mal- αλλάζει τη σημασία μιας λέξης στο αντίθετο της. Μπαίνει μπροστά από λέξεις που δηλώνουν ιδιότητα, ενέργεια, κατάσταση, ή άλλη ιδέα, που λογικά επιδέχεται αντίθετη έννοια.

• bona – καλός-η-ο
  • malbona – κακός-η-ο
• granda – μεγάλος-η-ο
  • malgranda – μικρός-η-ο
• bela – όμορφος-η-ο
  • malbela – άσχημος-η-ο
• dekstra – δεξιός-α-ο
  • maldekstra – αριστερός-α-ο
• frue – νωρίς
  • malfrue – αργά
• ami – το να αγαπώ
  • malami – το να μισώ
• ligi – το να δένω
  • malligi – το να λύνω

_{(σελ. 29)}

Το πρόθημα ge-

Το πρόθημα ge- δηλώνει και τα δύο φύλα μαζί. Χρησιμοποιείται πάντα μπροστά από τον πληθυντικό του αρσενικού γένους και δείχνει συνήθως το ζευγάρι, ή άτομα και των δύο φύλων μαζί:

• gefratoj – αδελφοί και αδελφές
• gepatroj – γονείς
• geknaboj – αγόρια και κορίτσια
• geonkloj – θείοι και θείες

_{(σελ. 165)}

Ευγενικές εκφράσεις

• bonvolu – σε παρακαλώ, αν έχεις την καλωσύνη
• dankon – σ' ευχαριστώ
• saluton – γειά!
• bonan tagon – καλημέρα!
• bonan matenon – καλό πρωί!
• bonan vesperon – καλησπέρα!
• bonan nokton – καληνύχτα!
• ĝis la revido – στο επανειδείν!
• je la sano – στην υγειά σου!

_{(σελ. 130)}

Σύνταξη

Η συνήθης σύνταξη μέσα στην πρόταση είναι υποκείμενο-ρήμα-αντικείμενο, όπως στα Ελληνικά. Ωστόσο, στην Εσπεράντο, επειδή η κατάληξη του αντικειμένου είναι συχνά στην αιτιατική -n, γίνεται ξεκάθαρο το ποιό είναι το υποκείμενο και ποιό το αντικείμενο της πρότασης. Έτσι η σειρά των λέξεων μπορει να τροποποιηθεί για στυλιστικούς ή πραγματικούς σκοπούς, δίνοντας έτσι έμφαση σε λεπτά νοήματα.

• Mi legas libron. – Διαβάζω ένα βιβλίο.
• Libron mi legas. – (Αυτό που διαβάζω είναι ένα βιβλίο.)

_{(σελ. 34)}

Kio, Kion

• Kio σημαίνει "τι", σαν υποκείμενο του ρήματος της πρότασης:

  • Kio estas tio? – Τι είναι αυτό;
  • Kio estas sur la tablo? – Τι υπάρχει πάνω στο τραπέζι;

• Ωστόσο, όταν το "τι" είναι το αντικείμενο του ρήματος, το ισοδύναμο της Εσπεράντο είναι Kion:

  • Kion vi faras? – Τι κάνεις;
  • Kion ŝi diris? – Τι είπε αυτός;

_{Οι αριθμοί σελίδων παραπέμπουν στο σπουδαίο βιβλίο του Σπύρου Σαραφιάν "Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΓΛΩΣΣΑ ΕΣΠΕΡΑΝΤΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΟΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ", Αθήνα 1987. Αρκετές ιδέες και παραδείγματα στηρίζονται επίσης στο βιβλίο αυτό.}