Sıfatlar

Sıfat eki -a 'dır, örnekler:

• bela – güzel
• granda frato – Büyük kardeş, abi
• malgranda fratino – küçük kızkardeş

İsmin halleri

Esperanto'da isimlerin sadece iki hali mevcuttur, yalın ve diğeri akuzatifli hal. Akuzatif geçişli bir fiilin objesini göstermek için kullanılır (fiilin aksiyonundan etkilenen kişi veya şey).

• Kiun mi vidas? – Kim-i görüyorum?
• Mi vidas amikon – Bir arkadaş(-ı) görüyorum.

Yardımcı fiilin (estas) ardından akuzatif kullanmayın. "estas" geçişli bir fiil değildir.

Sıfatlar tanımladıkları ismin sayısına ve akuzatifine uyum gösterirler: yani isimlerde varsa sıfatlar da aynı -j ve/veya -n eklerini alırlar.

• Vi estas bona amiko – sen iyi bir arkadaşsın.
• Vi estas bonaj amikoj – Sizler iyi arkadaşlarsınız.
• Vi havas bonan amikon – Senin iyi bir arkadaşın var.
• Vi havas bonajn amikojn – Senin iyi arkadaşların var.

Diğer haller Esperanto'da edatlar sayesinde gösterilir. Sahiplik eki de kelimesidir:

• La libroj de mia frato. – Kardeşimin kitapları.

Fiil çekimleri

Mastar formu : -i

• labori – çalışmak

Şimdiki zaman : -as

• mi laboras – Çalışıyorum (ben).
• vi laboras – Çalışıyorsun (sen, siz).
• li/ŝi laboras – Çalışıyor (o, kadın/erkek).
• ni laboras – Çalışıyoruz (biz)
• ili laboras – Çalışıyorlar (onlar).

Geçmiş zaman : -is

• mi laboris – Çalıştım.
• vi laboris – Çalıştın.
• li/ŝi laboris – Çalıştı.
• ni laboris – Çalıştık.
• ili laboris – Çalıştılar.

Future tense: -os

• mi laboros – Çalışacağım.
• vi laboros – Çalışacaksın.
• li/ŝi laboros – Çalışacak.
• ni laboros – Çalışacağız.
• ili laboros – Çalışacaklar.

"ke" bağlacı

Esas cümleye bir alt cümle bağlamaya yarar. Bu alt cümle bazen bir çeşit isim altcümlesidir.

1. atlanılamaz, ve
2. genelde öncesinde virgül vardır.

Örnekler:

• Vi vidas, ke mi manĝas. – Görüyorsun ki yemek yiyorum.
• Li diras, ke li iros. – O dedi ki o gidecek.

mal- ön eki

Kelimenin anlamını zıt hale çevirir.

• bona – iyi
  • malbona – kötü
• granda – büyük
  • malgranda – küçük
• bela – güzel
  • malbela – çirkin

ge- ön eki

İKi cinsi birden ifade eder:

• gefratoj – kardeşler (kız ve erkek)
• gepatroj – ebeveynler (anne ve baba)

Kibar ifadeler

• bonvolu – lütfen
• dankon – teşekkürler
• saluton – merhaba

Kelime sırası

Batı dilindeki normal kelime sırası SVO dur (yani özne-fiil-obje) Türkçede bu çoğunlukla SOV şeklindedir. Ancak Esperanto'da akuzatif eki -nnin varlığı neyin nesne neyin özne olduğunu belirtmeye yarar dolayısı ile kelimeleri sırası cümlede pragmatik ve tarz verme ihtiyaclarından dolayı serbest kullanılabilir. Uzun cümlelerde gene de SVO sırası gözetilmelidir.

• Mi legas libron. – Ben kitap(-ı) okuyorum.
• Libron mi legas. – Kitap(-ı) ben okuyorum.

Kio, Kion

Kio anlamı cümlenin öznesi iken "ne"dir:

• Kio estas tio? – Nedir bu?
• Kio estas sur la tablo? – Ne var masanın üzerinde?

Ancak fiilin nesnesi olduğu durumda akuzatif alır ve "kion" olur. Cümle başındaki "kion" sizi şaşırtması:

• Kion vi faras? – Ne(-yi) yapıyorsun?
• Kion ŝi diris? – Ne(-yi) dedi o?